In het Vlaams Parlement te Brussel is vandaag de derde netwerkdag van het Sensoa Vlaggensysteem georganiseerd. Al sinds 2010 wordt de methodiek gebruikt om seksueel gedrag juist in te schatten én er gepast op te reageren. Veertien jaar later is het Vlaggensysteem internationaal en inzetbaar bij talloze sectoren en doelgroepen.
Tijdens de netwerkdag zijn de laatste ontwikkelingen van de methodiek gepresenteerd. De nadruk lag hierbij op de toegankelijkheid van de methodiek zodat professionals uit verschillende hoeken de methodiek makkelijker kunnen vinden en toepassen binnen hun eigen werkveld. Waarbij de vernieuwde website op feestelijke wijze werd gepresenteerd.
Daarnaast waren er inspiratiesessies waarbij Gert Jan van den Top als gastspreker Talk About Sexuality (TAS) vertegenwoordigde. Bij zijn sessie 'het Vlaggensysteem als individuele gesprekstool' werden de deelnemers meegenomen in een gespreksverloop met het Vlaggensysteem op een bordje. Waarbij ook het verband gelegd werd naar het implementeren van het Vlaggensysteem in de organisatie.
“Om het Vlaggensysteem op de juiste manier in te bedden moet er vooral ook mee worden gepraat; tijdens de vergaderingen, de intervisies, met verwanten en natuurlijk vooral ook met de doelgroep zelf.“
Gert Jan van den Top
De presentatie wordt vervolgd met een voorbeeld uit de praktijk van Ambiq, specialist LVB. Ambiq biedt hulp aan kinderen, jongeren en volwassenen met een licht verstandelijke beperking (LVB) en bijkomende problematiek. Gert Jan is daarbij als behandelaar, trainer en regiofunctionaris betrokken bij het expertthema seksualiteit.
Tijdens de sessie werden de deelnemers meegenomen vanuit de ‘point of view’ van twee pedagogisch medewerkers. Het vertrekpunt van werken met het Vlaggensysteem binnen Ambiq is dat dit pro actief gebeurt. In dit kader nemen de taakhouders een filmpje op om te kunnen presenteren tijdens een ‘follow up’ training van het Vlaggensysteem. Ze gaan hiervoor in gesprek met Christine, een jongere van hun groep die tijdens dit gesprek een spontane onthulling doet.
Een spontane onthulling is een uitspraak van een cliënt waarbij er bij de hulpverlener het vermoeden ontstaat dat er sprake is van seksueel misbruik of seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Lobke Bulsink en Thijs Brand tijdens het gesprek met Christine (een jongere van hun groep).
In de video was te zien hoe de pedagogisch medewerkers deze situatie verhelderen. Hierna kregen de deelnemers een actieve rol in de beoordeling van de situatie. Onder supervisie van Gert Jan werden de vakken op het gespreksbord ingevuld. Vanuit het patroon op het bord werden ze begeleid in het toekennen van de vlag die past bij de situatie.
“Zeker een hulpmiddel om met jongeren/volwassenen in gesprek te gaan. Het is iets tastbaar/visueel wat de drempel lager maakt om het er over te hebben. Je kan de situatie tevens meer rationeel evalueren."
Deelnemer Netwerkdag
Om vervolg te kunnen bieden aan de beoordeling is er een situatiekaart gemaakt van het verhaal van Christine. In het ontwikkelen van de kaart is haar feedback meegenomen om het zoveel mogelijk aan te laten sluiten aan haar situatie. De situatiekaart is te downloaden onder het slotwoord van dit artikel.
"Het is best heftig om mijn situatie zo terug te zien. Ik begrijp hierdoor eigenlijk nog beter dat het niet normaal is wat er gebeurde. En dat je ook niet hoeft te wachten ‘tot het over is’ maar je duidelijk je grens aan mag geven."
"Ik kijk vooral ook met een fijn gevoel terug op het delen van mijn verhaal. Het voelt goed dat het op deze manier is uitgewerkt en dat het anderen weer helpt."
Christine
Zoals passend is bij het oefenen met het Vlaggensysteem, werd na de beoordeling de achterkant van de kaart besproken. De situatiekaarten van het Vlaggensysteem op een bordje zijn voorzien van informatie en opdrachten voor het werken met de doelgroep.
En zoals ook passend in het bieden van vervolg aan een situatie kregen de deelnemers de opdracht om middels een QR code (1) een pedagogische reactie te formuleren en (2) een boodschap te schrijven aan Christine.
Een aantal pedagogische reacties:
- Het is niet oké dat de jongen is doorgegaan terwijl jij aangaf dat het pijn deed en wilde stoppen. Wat kun je met hem afspreken dat dit niet meer gebeurt? Heb je hierbij hulp nodig van ons om mee toezicht te houden? Als je er over wil praten met ons mag je altijd naar ons toe komen.
- Het is ok om seks te hebben, maar het is niet ok als dit gebeurt terwijl een van beiden dit niet (meer) wil. Het is goed dat je dit aangegeven hebt. Je hoeft jezelf niet de schuld te geven want je hebt niets fout gedaan.
Een aantal complimenten aan Christine:
- Ik vind het heel goed van jou dat je je grens hebt aangegeven, ook al werd je grens niet gerespecteerd. Het is heel goed dat je voor jezelf opkwam in een situatie waarin je je ongemakkelijk en een beetje bang voelde. Dat toont veel kracht van jou! En ook heel knap dat je dit deelt met je begeleiders.
- Je hebt ongelofelijk knap gehandeld door dit bespreekbaar te maken. Heel mooi hoe je hierover reflecteert!
- Knap dat je dit hebt kunnen en durven verwoorden.
Op de achterkant van de situatiekaart is informatie te vinden over de seksualiteitsbeleving van jongeren. De gegevens zijn afkomstig uit het recente onderzoek 'Seks onder je 25e 2023', uitgevoerd door Rutgers en Soa Aids Nederland.
Peter Leusink, arts en seksuoloog NVVS omschrijft in een artikel van RTL Nieuws hoe het verschil in seksueel plezier bij jongens en meiden mogelijk verklaard kan worden. Dit is meegenomen in de tekst van de situatiekaart en kan worden ingezet als voorlichting nadat de situatie beoordeeld is. In een reactie op het belang van een opvolging:
“Psycho-educatie over plezierige seks en over genderstereotype opvattingen die er over seks bestaan, kan jongeren helpen die seks gaan verkennen. Ook uitleg over consent hoort daar bij, dat wil zeggen: leren hoe je op een open manier met elkaar kunt afstemmen over elkaars wensen en grenzen.”
Peter Leusink, arts en seksuoloog NVVS
Het VSOB. In basis ontwikkeld voor één-op-één gesprekken en voor de netwerkdag plenair toegepast (in een grote versie).
Tot slot willen we het belang onderstrepen van een sekspositieve boodschap in de vorming van jongeren. Een gesprek met het Vlaggensysteem op een bordje gaat vooral over wat wenselijk, prettig en plezierig is. Het geeft professionals een middel om jongeren informatie te geven over seksualiteit en alles wat hierbij komt kijken.
Dus als je wilt praten?